Naczelny Sąd Administracyjny, I FPS 1/23
Uchwała: Przedmiotem decyzji o zabezpieczeniu zobowiązania podatkowego na podstawie w art. 33 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) nie może być dodatkowe zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 112c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106 ze zm.).
Wyjaśnienie: NSA rozstrzygał sprawę, w której urząd celno-skarbowy najpierw określił przybliżoną kwotę dodatkowego zobowiązania podatkowego, a następnie dokonał zabezpieczenia na majątku podatnika ustalonej przez siebie kwoty. Skład orzekający rozpatrujący skargę kasacyjną związaną z decyzją naczelnika urzędu w tej sprawie przedstawił do rozstrzygnięcia w drodze uchwały, czy w takich sytuacjach organ podatkowy ma obowiązek uprawdopodobnić udział podatnika w oszustwie podatkowym.
Skład podejmujący uchwałę przyjął jednak dalece odmienne stanowisko i uznał, że żadne zabezpieczenie nie może zostać nałożone na dodatkowe zobowiązanie podatkowe. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że dochodzi tu do konfliktu celów i zasad instytucji zabezpieczenia z wywodzoną z prawa unijnego zasadą proporcjonalności. Przyznając pierwszeństwo zasadzie proporcjonalności, pod rozwagę wzięto możliwość objęcia dodatkowego zobowiązania zabezpieczeniem. Skład orzekający doszedł do wniosku, że dodatkowe zobowiązanie jest w swej istocie sankcją administracyjną aniżeli faktycznym zobowiązaniem podatkowym. W związku z tym nałożenie na tego typu sankcję zabezpieczenia jest niezgodne z przywołanym w treści uchwały art. 33 Ordynacji podatkowej.
Warto zauważyć, że rozstrzygnięcie zapadło w formie uchwały podjętej w siedmioosobowym składzie. Uchwały tej rangi są wiążące dla sądów administracyjnych i mogą zostać uchylone jedynie kolejnymi uchwałami.
Znaczenie: Uchwała powinna zmienić sposób postępowania organów podatkowych w zakresie częstotliwości wydawania decyzji zabezpieczających. W efekcie podatnicy, wobec których prowadzone jest postepowanie podatkowe lub którzy są objęci kontrolą podatkową bądź celno-skarbową, będą chronieni bardziej niż dotychczas przed utratą płynności finansowej w związku z założeniem zbyt daleko idącego zabezpieczenia.
Co prawda uchwała dotyczy w swej treści jedynie najsurowszego z rodzajów dodatkowych zobowiązań podatkowych, nakładanego w razie wystąpienia nieprawidłowości na skutek celowych działań podatnika, wydaje się, że argumentację Sądu można także stosować w pozostałych przypadkach wymienionych w art. 112b ustawy o VAT.
