Naczelny Sąd Administracyjny, II FSK 68/21
Wyrok: Kara za odstąpienie od umowy może być kosztem uzyskania przychodu po spełnieniu ogólnych wymogów uznania wydatku za tego typu koszt. Ustawa o PIT zawiera zamknięty katalog wyłączeń z kategorii kosztów uzyskania przychodu, na podstawie którego tylko niektóre rodzaje kar nie są kosztami podatkowymi. Tym samym w pozostałych przypadkach istnieje możliwość uznania ich za koszt.
Wyjaśnienie: Przedsiębiorca z branży rolnej zdecydował się na odstąpienie od umowy na dostawę żyta, ponieważ zapłata kary umownej byłaby dla niego mniej dolegliwa od wykonania umowy, które doprowadziłoby do wystąpienia poważnej straty. Przedsiębiorca założył, że zapłacona przez niego kara powinna być uznana za koszt uzyskania przychodu i w celu uniknięcia wątpliwości w tym zakresie zwrócił się o interpretację podatkową. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej udzielił mu negatywnej odpowiedzi, w związku z czym przedsiębiorca wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Sąd orzekł na korzyść podatnika, jednak organ wniósł skargę kasacyjną do NSA, podnosząc argument o tym, że ustawa o PIT wprost wyklucza kary umowne z kategorii kosztów uzyskania przychodu.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił zarzuty Dyrektora KIS i utrzymał poprzedni wyrok w mocy. Artykuł 21 ust. 1 ustawy o PIT (którego odpowiednikiem w ustawie o CIT jest art. 16 ust. 1) wyklucza odliczenia tylko z tytułu kar lub odszkodowań związanych z wadami dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Tym samym kara za odstąpienie co do zasady może być kosztem podatkowym. Jednocześnie NSA wskazał, że niedopuszczalne jest uznawanie kary za odstąpienie karą za wady świadczonej usługi.
W celu dokonania odliczenia kara umowna musi spełniać definicję kosztu uzyskania przychodu tzn. być wydatkiem poniesionym w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Znaczenie: Wyrok NSA powinien być wyznacznikiem sposobu postępowania organów podatkowych i wszystkich sądów administracyjnych przy rozpatrywaniu podobnych spraw. Z orzeczenia wynika także, że sąd dostrzega istnienie nadzwyczajnych okoliczności ekonomicznych, w których odmowa świadczenia usługi może być koniecznością.
